Հայերը Չինաստանում (1880-1950-ական թթ)
Հարյուրավոր հայեր 19 -րդ դարի վերջին մեկնեցին արևելք` դեպի Չինաստան `հնարավորություններ որոնելով, խարսխվելով խոշոր քաղաքներում, ինչպես նաև Հարբինում, որը մեծ ճանաչում ձեռք բերեց Չինաստանի Արևելյան երկաթուղու կառուցմամբ:
Սկզբում հայ երկաթուղային աշխատողները և վաճառականները կազմում էին Հարբինի համայնքի առանցքը: Նրանց թիվը փոքր էր `ոչ ավելի, քան մի քանի տասնյակ: Ավելի մեծ թվով հայեր էին ապրում Մանջուլիում (Մանչուլի), որը 20 -րդ դարի սկզբին ճանաչում ձեռք բերեց երկաթուղային նախագծերի շնորհիվ: Մանջուլիի հայ համայնքի խմբային լուսանկարը (մոտ 1919 թ.), որը պատկերում է շուրջ 150 տղամարդու, կնոջ և երեխայի` հայկական եռագույնով, վկայում է քաղաքի հայ համայնքի թվաքանակի մասին:
